publikacja 15.02.2006 09:48
Na całym świecie jest ich już nie więcej niż pół miliona. Mieszkają głównie na Bliskim Wschodzie. Wierni Kościoła asyryjskiego stanowią nieliczne chrześcijańskie enklawy w niechętnym, a często wrogim wyznawcom Chrystusa świecie islamskim.
Prześladowania i schizma
Również czasy nowożytne nie szczędziły nestorianom bolesnych doświadczeń. W okresie I wojny światowej, podejrzewani o sprzyjanie Brytyjczykom, asyryjczycy stali się ofiarami organizowanych przez Turków masakr. Ginęli także podczas zamieszek z Kurdami. Szacuje się, że w ten sposób zginęła 1/3 narodu. Lata trzydzieste XX wieku przyniosły też walki z Irakijczykami.
Na te kłopoty nałożyły się dodatkowo wewnętrzne schizmy i emigracja chrześcijan do Ameryki i Europy. W 1933 roku patriarcha Mar Szimun XXIII został pozbawiony obywatelstwa irackiego i wygnany z kraju. Spowodowało to wielkie zamieszanie w Kościele. Od 1450 roku urząd patriarchy był bowiem dziedziczny (dziedziczył siostrzeniec patriarchy).
Spór o dziedziczenie urzędu patriarchy i reformy kościelne (skrócenie postów, wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego) doprowadziły w 1968 roku do schizmy w łonie Asyryjskiego Kościoła Wschodu. Jedno ugrupowanie używa obecnie nazwy Święty Apostolski Katolicki Asyryjski Kościół Wschodu, drugie Starożytny Apostolski i Katolicki Kościół Wschodu. Stolicą patriarszą pierwszego jest Teheran (ale patriarcha rezyduje w USA) i podlega mu 8 biskupów: 1 w Libanie, 2 w Iraku (Bagdad) 1 na Malabarze (Triczur), 2 w USA oraz po jednym w Kanadzie i Australii.
Stolicą drugiego patriarchy jest Bagdad. Podlega mu jeden biskup w Syrii, 2 w Iraku (Kirkuk i Niniwa-Mosul), 2 w Malabarze (Triczur). To właśnie ugrupowanie nie przyjęło reformy kalendarza i postów. Jeden z biskupów, rezydujący w Niemczech, pozostaje poza jurysdykcją obu katolikosów.
Chrześcijanie asyryjscy zamieszkują dziś Irak, Iran, Turcję, Syrię, Liban, Indie USA i Australię. Asyryjczycy w Gruzji i Armenii pozostają w kręgu duszpasterstwa rzymskokatolickiego. Źródła podają bardzo różną ich liczbę: od 30-50 tys., do 180 tys., a niektóre nawet 550 tysięcy wiernych.
Liturgia i duchowość
Kościół asyryjski dość wcześnie zerwał jedność, a później żył w izolacji od reszty chrześcijaństwa. Z tego względu jego liturgia zachowała archaiczny i semicki charakter.
Najczęściej używaną modlitwą eucharystyczną jest anafora Addaja (Tadeusza) i Mariasza. Według tradycji mieli ją oni przynieść z Jerozolimy. Budzi ona spore kontrowersje, gdyż nie ma w niej słów ustanowienia Eucharystii. Poza tym asyryjczycy używają jeszcze anafory Teodora z Mopsuestii i anafory Nestoriusza. Językiem liturgicznym jest syriacki (w wersji wschodniosyryjskiej) i częściowo arabski, a w Indiach, w Malabarze – język Malajam. Komunii udziela się wiernym pod dwiema postaciami.
Rok kościelny rozpoczyna się u asyryjczyków 1 grudnia i jest podzielony na dziewięć siedmiotygodniowych okresów. Specyficzną cechą ich duchowości jest to, że nie używają oni ikon ani w kościołach, ani w domach. Otaczają jednak czcią relikwie świętych.
Choć obecna sytuacja nie sprzyja rozwojowi życia monastycznego, zawsze dużą rolę w życiu Kościoła odgrywali mnisi. To spośród nich wybiera się biskupów, gdyż zgodnie z tradycją biskup w tym Kościele nie może być żonaty. Nie ma natomiast żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o małżeństwa duchowieństwa diecezjalnego. Kapłani asyryjscy mogą się żenić zarówno przed, jak i po otrzymaniu świeceń kapłańskich.
Ku jedności z Rzymem
Podpisanie wspólnej deklaracji chrystologicznej
luty 2006
Asyryjski Kościół Wschodu (Nestorianie)