Płock i Felicjanów - dwa Kościoły mariawitów

Mariawityzm, mimo że jest lokalnym wyznaniem, dzieli się na dwa Kościoły: Starokatolicki Kościół Mariawitów z siedzibą w Płocku i Kościół Katolicki Mariawitów z siedzibą w Felicjanowie koło Płocka. Jak doszło do podziału i czym różnią się oba Kościoły?

W stronę starokatolicyzmu

Od roku 1893 do 1906 mariawityzm rozwijał się w łonie Kościoła katolickiego. Potępienie ruchu przez papieża i obłożenie ekskomuniką jego przywódców - Felicji Kozłowskiej oraz Jana Kowalskiego 6 grudnia 1906 r. spowodowało wyodrębnienie się nowego Kościoła. Mariawitów przygarnęli wówczas starokatolicy, ugrupowanie religijne powstałe w 1870 w Niemczech jako wyraz sprzeciwu wobec uznania przez sobór watykański I (1869-1870) dogmatu o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności. Starokatolicy początkowo skupiali jedynie profesorów teologii, w 1871 r. zorganizowali się w odrębną instytucję kościelną, odrzucającą dogmaty maryjne, celibat, posty, spowiedź indywidualną i język łaciński w liturgii. Starokatolicy uznają zwierzchnictwo synodu złożonego z przedstawicieli gmin (w większości świeckich), rady synodalnej oraz posiadającego władzę wykonawczą biskupa. Mszę św. traktują jedynie jako "pamiątkę" ofiary Chrystusa, inna jest też niż w Kościele katolickim struktura i liczba sakramentów.

Już w 1909 roku ks. Jan Kowalski otrzymał w starokatolickiej katedrze w Utrechcie sakrę biskupią z rąk arcybiskupa Gerarda Gula, a w 1910 r. takież sakry biskupie otrzymali w Łowiczu ks. Roman Próchniewski i ks. Leon Gołębiowski. Od 1915 r. polscy mariawici należą do Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich.

W latach 1911-1914 mariawici wybudowali w Płocku kościół i klasztor. W 1921 - roku śmierci założycielki, Felicji Kozłowskiej zwanej "Mateczką", posiadali 67 parafii, 38 filii parafialnych, 44 murowane i 33 drewniane kościoły, 14 kaplic, 72 domy parafialne. Prowadzili 25 szkół, 45 przedszkoli, 14 czytelni, 28 sal zajęć dla dziwcząt, 32 zakłady rękodzielnicze, 13 domów dla starców, 4 ambulatoria, 10 kuchni dla ubogich, 7 piekarń, 3 towarzystwa pożyczkowo-oszczędnościowe, 2 straże pożarne, 22 parafialne gospodarstwa rolne i 43 związki wspomagania ubogich. Świadczy to zarówno o charakterze ruchu jak i o jego samowystarczalności ekonomicznej.

Schizma felicjanowska

Dopóki żyła Felicja Kozłowska, wewnątrz mariawityzmu nie dochodziło do żadnych sporów. Jednak po jej śmierci w roku 1921, Jan Kowalski, najbliższy współpracownik "Mateczki" i pierwszy arcybiskup Kościoła, postanowił zradykalizować i rozwinąć tendencje różniące mariawitów od Kościoła katolickiego. W roku 1924 zniósł celibat księży, a w roku 1928 wprowadził kapłaństwo kobiet. Zniósł także spowiedź, posty, zwyczaj święcenia wody i innych przedmiotów. Reformy te nie zostały zaakceptowane przez wszystkich mariawitów. Po kilku latach dyskusji, w roku 1935 doszło do rozłamu. Abp Kowalski ze swoimi zwolennikami, którzy stanowili mniejszość, musiał wyjechać do Felicjanowa, założonej w 1909 r. posiadłości mariawitów pod Płockiem. Tam utworzył Kościół Katolicki Mariawitów.

Starokatolicki Kościół Mariawitów

Obecnie Starokatolicki Kościół Mariawitów liczy ok. 26 tysięcy wiernych. Dzieli się na trzy diecezje: warszawsko-płocką (Płock), śląsko-łódzką (Łódź) i podlasko-lubelską (Wiśniew koło Mińska Mazowieckiego). Kościół liczy 39 parafii, w tym jedną w... Paryżu. Ponad połowa wiernych mieszka w Płocku i okolicach. Sporo wiernych jest także w okolicach Łodzi i w Zagłębiu Dąbrowskim. Naczelną władzą Kościoła jest Synod złożony z delegatów świeckich i duchownych, a w okresie między obradami Synodu Kapituła Generalna w skład której wchodzą wszyscy duchowni. Biskupem naczelnym jest ks. bp Zdzisław M. Włodzimierz Jaworski. Przedstawiciele Starokatolickiego Kościoła Mariawitów wchodzą w skład Polskiej Rady Ekumenicznej. W 1969 r. Kościół przyjęto do Światowej Rady Kościołów.
Po rozłamie w 1935 roku przywrócono spowiedź (którą jednak niekoniecznie trzeba odbywać przed kapłanem), a także święcenie wody i innych przedmiotów. Kapłaństwo kobiet uznaje się tylko jako teoretyczną możliwość.

Kościół Katolicki Mariawitów
Kościół Katolicki Mariawitów ma tylko ok. 3 tysiące wiernych. Większość duchownych to kobiety. Specyfiką felicjanowskiego mariawityzmu jest także niezwykle silny kult "Mateczki" Kozłowskiej, uważanej za "małżonkę i oblubienicę Barankową" czyli duchową żonę Chrystusa. Mariawici z Felicjanowa uważają ją za niewiastę z Apokalipsy "obleczoną w słońce" i "przybraną w pas arcykapłański" zwiastującą przyszłe powszechne kapłaństwo kobiet.
Na czele Kościoła stoi Rada Przełożonych, której przewodniczącym jest abp Józef Maria Rafael Wojciechowski.